W promieniu kilkunastu kilometrów góry skrywają kolejne obiekty tego kompleksu: Włodarz, Osówka, Głuszyca, Soboń, Pałac Jedlinka. Dla miłośników zabytków ciekawą propozycją jest także pobliski Zamek Grodno położony nad Jeziorem Bystrzyckim. Jednak zaczynając zwiedzanie, warto zacząć od Sztolni Walimskich - jednego z najciekawszych i najbardziej tajemniczego obiektu militarnego na terenie Gór Sowich - kompleksu 1943 r. w rejonie Gór Sowich Niemcy prowadzili zakrojone na szeroką skalę i z ogromnym rozmachem prace budowlane pod wspólnym kryptonimem "Riese" ("Olbrzym"). Budowa nie została nigdy ukończona, a jej pozostałością jest szereg podziemnych kompleksów i budowli naziemnych do dziś owianych mgłą tajemnicy co do ich przeznaczenia. Niezwykłość tych obiektów od lat przyciąga w rejon Dolnego Śląska rzesze badaczy i poszukiwaczy przygód. Przez dziesięciolecia możliwość podziwiania ogromu pracy, jaką włożono w drążenie kilometrów tuneli w litej skale kosztem tysięcy istnień ludzkich, była dostępna tylko nielicznym śmiałkom. Dziś jednak udało się stworzyć możliwości, aby wszyscy mogli w sposób bezpieczny poznać, choć część projektu "Riese".Ratownik jaskiniowy TOPR opowiada o podziemnych akcjachKompleks “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetPodziemny Kompleks RzeczkaPodziemna trasa turystyczna w kompleksie "Rzeczka" jest pozostałością po jednym z najbardziej tajemniczych przedsięwzięć górniczych i budowlanych, prowadzonych w czasie II wojny światowej przez III Rzeszę w Górach Sowich. Kompleks ten położony jest na wschodnim zboczu góry Ostrej (653,3 m) między Walimiem a Rzeczką. Wewnątrz panuje stała temperatura w ciągu roku 5 - 7 st. odkrycie w kopalni srebra "Amalia". Uczestniczyliśmy w eksploracji!Część podziemną kompleksu wytyczono na planie zbliżonym do litery "E". Składają się na nią 3 równoległe, nieobudowane sztolnie, oddalone od siebie o 40 i 50 m oraz system łączących je pod kątem prostym wyrobisk komorowych, tzw. hal. W celu usprawnienia metody sztolnie drążono również 2 poziomami. Tylko część z nich zyskała obudowę “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetCałkowita długość wyrobisk podziemnych wynosi ok. 500 m, powierzchnia 2 500 m kw., a objętość 14 tys. m kompleksie można zwiedzić prawie wykończoną wartownię, w której zgromadzone zostały eksponaty i nieliczne dokumenty związane z wszystkimi kompleksami. W pomieszczeniu tym zainstalowano kamerę, która umożliwia zapoznanie się z bardzo niejasnym i ciekawym rozwiązaniem technicznym. Dzięki drugiej, drążonej z dwóch stron można poznać proces powstawania tego stanowiska. Są to dwie niewykończone i niepołączone jeszcze ze sobą “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetImponują wymiary hal, np. "komora techniczna", łącząca sztolnie I i II, ma 32 m długości i 6 m wysokości. Została ona wydrążona na całej długości z nadanym kształtem ścian i stropu. W 1994 r. natrafiono na wypełniony wodą szyb, który prawdopodobnie miał łączyć się z niższym poziomem sztolni. Ciekawostką jest też nietypowy punkt mierniczy (w osłonie stalowej, na sposób trwały w zaprawie betonowej), ponieważ rozwiązanie to nie jest spotykane w innych szukali Rosjanie w małej tatrzańskiej dolince?Widoczny jest również zawał o wysokości około 30 m i średnicy 5 m. Na temat tego miejsca powstały dwie hipotezy. Pierwsza, że jest to szyb wentylacyjny, zasypany przed zakończeniem wojny w celu zamaskowania obiektu, jest mało prawdopodobna. Bliższa prawdy jest natomiast teoria o naturalnym obsuwaniu się materiału skalnego w miejscu uskoku “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetNajwiększe rozmiary ma hala łącząca sztolnie I i III (80 m długości, 10 m wysokości i 8 m. szerokości). Pozostawiono ją w środkowej części na etapie prac związanych z jej drążeniem. Całość połączona jest niewielkim przejściem pod stropem. W miejscu tym jest tzw. "gilotyna" gdzie w 1978 r. zginął student, który wszedł do niezabezpieczonej klimat sztolni sprawia, że zimą stają się one doskonałym matecznikiem dla nietoperzy, które przy odrobinie szczęścia można “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetNadziemna część kompleksu jest słabo rozwinięta. Usypano tzw. platformę, służącą do transportu urobku i organizacji placu budowy. Widoczne są również ślady torowiska kolejki wąskotorowej, biegnącej od wlotów sztolni w kierunku wsi Rzeczka. Łączyła ona plac budowy z placem składowym urobku, magazynami, jak i z tartakiem wodnym, dostarczającym drewno na potrzeby budowy. Na wysokości dolnego mostu ceglanego pozostały do dzisiaj betonowe ławy fundamentowe, prawdopodobnie przygotowane pod kładkę lub estakadę transportową materiału budowlanego do sztolni z szosy Walim - Rzeczka. Współcześnie nad doliną rzeki Walimki przerzucono metalowy most Bailey'a. Między wejściami nr II i III zlokalizowano kilka fundamentów, być może miały one stanowić podstawę pod maszyny wyciągowe wózków lub kompresory i fundament pod słup linii energetycznej. Na prawym brzegu rzeki pozostały ślady po fundamentach dużych zabudowań gospodarczych. W czasie wojny w jednym z tych budynków mieściło się biuro budowy. Powyżej placu budowy funkcjonowała kuźnia (obecnie dom rekreacyjny). W Rzeczce znajdowała się także duża centrala telefoniczna, zachowana do “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetW czasie II wojny światowej w pn. - zach. części Gór Sowich (Eulengebirge) oraz w okolicach zamku Książ w Górach Wałbrzyskich, rozpoczęto prace górnicze i budowlane na niespotykaną dotąd schronów w Izraelu. Kiedy nic się nie dzieje, służą jako siłownie i synagogiBudowę kompleksów "Rzeczka", "Jugowice Górne - Jawornik", "Włodarz", "Osówka", "Soboń", "Sokolec - Gontowa" i "Książ" rozpoczęto w 1943 r., chociaż prace projektowe mogły być prowadzone już wcześniej, przynajmniej od końca lat 30. XX w. Generalnym wykonawcą była specjalnie utworzona w tym celu Śląska Wspólnota Przemysłowa SA we Wrocławiu (Schlesische Industriegemeinschaft AG), z generalną dyrekcją w Jedlinie-Zdroju (12 km od Walimia ). Siłę roboczą stanowili zagraniczni robotnicy przymusowi, dla których zorganizowano cztery obozy w miejscowościach: Walim, Kolce, Głuszyca i Głuszyca “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetOd kwietnia 1944 r. nadzór nad projektem przejęła Organizacja Todt, nadając mu kryptonim "Olbrzym" (Oberbauleitung "Riese"). Siedzibę OT umieszczono w Jedlinie-Zdroju, a dostawcą siły roboczej stał się obóz koncentracyjny Gross-Rosen z Rogoźnicy. Dla potrzeb budowy w Górach Sowich i zamku Książ utworzono obóz pracy (Arbeitslager) o nazwie "Riese", który podporządkowany był obozowi Gross-Rosen. Powstało wtedy 5 obozów oraz 13 komand roboczych. Obóz nr 1 w Walimiu założono dla potrzeb kompleksu "Rzeczka". Mieścił się on w budynku przędzalni spółki akcyjnej "Websky, Hartmann & Mau" (w latach 1945 - 1992 Zakłady Przemysłu Lniarskiego "Walim").Tajny przeciwatomowy bunkier jugosłowiańskiego dyktatoraZ interwencji głównego inspektora Luftwaffe, feldmarszałka Erharda Milcha w kwaterze Hitlera z r. dowiadujemy się o zbyt małym przydziale cementu dla planowanej nowej kwatery głównej, której budowa pochłonąć miała 28 tys. ton betonu i stali. Powstać miała ona koło Wałbrzycha na Śląsku. Najprawdopodobniej informacje te dotyczą podziemi i zamku “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetAlbert Speer, od 1942 r. hitlerowski minister uzbrojenia, wspomina o bunkrach dla Hitlera w Górach Sowich. 20 czerwca 1944 r. poinformował on Führera, że przy rozbudowie kwater głównych pracuje około 28 tys. robotników. Natomiast w piśmie do adiutanta wodza ds. Wehrmachtu z 22 września 1944 r. stwierdza, że do tego czasu na budowę programu "Riese" koło Jedliny-Zdroju wydano 150 mln RM (5 razy więcej niż na schrony w Kętrzynie i 12 razy więcej niż na schrony w Pullach koło Monachium).Kopalnia Soli "Wieliczka" bez tajemnic. Nie tylko podziemia! [RELACJA]Biorąc pod uwagę powyższe dane, możemy przypuszczać, że zużycie materiałów budowlanych, wielkość podziemi, jak i liczba robotników uległy zwiększeniu. Dotychczas poznaliśmy ok. 45 proc. stanu z września 1944 r. Wiadomo tylko, że projekt "Olbrzym" pochłonął w tym czasie więcej betonu niż, przyznano go ludności zlokalizowano w promieniu do 2,5 km od szczytu Włodarza, poza "Książem" jedynie "Sokolec" oddalony jest o około 5 km. W zboczach gór drążono sztolnie i komory typowymi metodami górniczymi - wiercono otwory w skałach i rozsadzano je materiałami wybuchowymi. Urobek wywożono na powierzchnię kolejkami wąskotorowymi, a gotowe komory wzmacniano obudowami “Riese” Sztolnie Walimskie - Albin Marciniak / OnetWokół części podziemnych przygotowywano budowle naziemne dla różnych celów: obozy, warsztaty, magazyny cementu, piasku i kruszyw, fundamenty kruszarek i betoniarek, urządzeń rozładunkowych i kompresorów wtłaczających powietrze do sztolni. Budowano sieci infrastruktur drogowych, kolejowych, wodociągowych, kanalizacyjnych, telefonicznych, energetycznych itp. Fragmenty tych budowli są nadal widoczne w "Riese" nie ukończono do końca wojny. Stopień zniszczenia kompleksów po 1945 r. i brak dokumentacji projektowej czy wykonawczej, nie pozwalają jednoznacznie określić ich przeznaczenia. Badania terenowe, archiwalne i zeznania świadków umożliwiają postawienie dwóch hipotez. Mogłyby to być podziemne zakłady przemysłowe i doświadczalne, jednak naukowcy skłaniają się w stronę podziemnych stanowisk dowodzenia Kwatery do podziemi tylko z przewodnikiem. Z uwagi na niską temperaturę (ok. 7 st. C) i dużą wilgotność wewnątrz obiektu zaleca się zabranie ciepłej odzieży. Czas zwiedzania ok. 1 Marciniak / Onet1/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet2/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet3/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet4/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet5/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet6/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet7/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet8/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet9/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet10/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet11/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet12/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet13/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet14/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet15/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieAlbin Marciniak / Onet16/16 Kompleks “Riese” Sztolnie WalimskieData utworzenia: 1 lutego 2022, 17:22Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Wszystkie znajdziecie tutaj.